Vanuit meerdere invalshoeken bekeken is het heel logisch dat bijna iedereen die ernstig of minder ernstig hersenletsel oploopt ook last krijg van zijn of haar darmen. Ondanks dat de 'mind-gut connection' steeds bekender wordt is hier binnen de herstel en revalidatie fase van hersenletsel erg weinig aandacht voor. Kwalijk wat mij betreft want daardoor blijf je misschien wel veel langer doorlopen met klachten dan nodig is en voel je je ook nog eens alleen. Ik in elk geval wel. Tot ik meer onderzoek deed en erachter kwam waardoor het logisch is dat er problemen ontstaan. Ik vertel er meer over in deze blog!
Nadat ik was aangereden was ik niet echt bezig met hoe het ervoor stond met mijn darmen. Ik had wel wat anders aan mijn hoofd (letterlijk haha). Maar naarmate de tijd verstreek viel het met me op dat mijn buik wel erg vaak opgeblazen was. En dan niet een beetje maar tot niveau tonnetje rond. Steeds vaker deed dat ook gewoon pijn. Niet zoveel pijn als mijn hoofd deed maar prettig was anders. Hoe 'normaler' het hersenletsel werd, hoe meer me duidelijk werd dat mijn darmen toch echt niet meer zo goed functioneerden als vroeger. De link met het hersenletsel legde ik niet. Ik heb over de jaren drie verschillende revalidatie trajecten gevolgd en nergens was dit onderwerp van gesprek. Ik dacht dus dat ik de pech had om naast die stomme hoofdklachten ook last te hebben van mijn buik. En het was nou ook weer niet zo verschrikkelijk dus ik sukkelde er een tijd mee door. Langzaam werden de klachten steeds dominanter dus ging ik een paar jaar terug toch maar naar de huisarts. Die stuurde me door naar het ziekenhuis voor allergietesten op gluten, lactose en glucose. En er is bloed en ontlastingsonderzoek gedaan. Daar kwamen geen heel alarmerende dingen uit. Wel had ik steeds vaker vitamine D, B12 en ijzer (ferritine) tekorten. Daar kreeg ik dan weer een tijdje supplementen en tabletten voor, totdat na een tijdje niet slikken er weer nieuwe tekorten ontstonden. De huisarts adviseerde me om 6 weken glutenvrij en daarna lactosevrij te eten, om te kijken of dat hielp. Verder had ze geen adviezen en kwam ik in het hokje prikkelbaar darmsyndroom terecht. Het loste mijn klachten niet op maar wetende dat er niets ernstigs aan de hand was liet ik het maar weer een tijd rusten. De ongemakken bleven dus de interesse in het onderwerp bleef. Hoe meer ik mij ging interesseren in de relatie tussen voeding en het brein, hoe meer potentiële oorzaken ik vond voor problemen met je darmen na hersenletsel. Daarbij kwam ik met meer lotgenoten in contact en bleken heel veel mensen last te hebben van hun darmen. Soms al voor het letsel maar dat het erna veel erger werd en vaak dat het na het letsel ontstaan is.
De vraag is natuurlijk: hoe kan dat nou? Wat maakt dat een letsel aan je hoofd zorgt voor problemen met je darmen? Daar ben ik naar op zoek gegaan en ik heb meerdere aanleidingen gevonden die dit kunnen verklaren.
Het letsel zelf
Het wordt steeds duidelijker dat er een link is tussen het brein en de darmen. Onderdeel hiervan is de nervus vagus, dat is de tiende zenuw en deze loopt van de hersenen tot in de darmen. Dit is een belangrijk onderdeel van het parasympatisch zenuwstelsel, oftewel de rust en herstel stand van je lichaam (lees meer hierover in deze blog). De informatie via deze zenuw gaat beide kanten op. Met andere woorden: je hersenen communiceren boodschappen naar je darmen maar je darmen communiceren ook net zo goed naar je hersenen. Wanneer je hersenen niet optimaal functioneren kan er storing op deze verbinding komen, wat voor een disbalans zorgt. Ook kan het zo zijn dat bijvoorbeeld je hormoonaansturing niet meer helemaal goed functioneert. Wanneer dit zo is kan het zorgen voor buikklachten, toename of afname van gewicht, meer last van je ongesteldheid (bij vrouwen). Je kunt je waardes vrij makkelijk laten controleren bij een endocrinoloog mocht je hier bang voor zijn of dit willen laten uitsluiten.
Stress veroorzaakt door het letsel
Hersenletsel zorgt naast voor de bekende klachten ook voor iets anders, namelijk stress. Hoe je ook aan je letsel komt, het betekent eigenlijk altijd dat je leven van de ene op de andere dag totaal anders is. Het staat ineens in het teken van herstel, in het teken van nieuwe grenzen leren kennen. Maar ook een nieuwe gebruiksaanwijzing die wel in een andere taal geschreven lijkt. Soms is er onbegrip vanuit de omgeving (dierbaren, werk, artsen). Na een paar weken zou alles toch weer normaal moeten zijn? Je ziet er vaak toch prima uit, hoezo gaat het nog niet? Allemaal elementen die zorgen voor stress. En dan hebben we het nog niet eens over de vragen die iedereen zichzelf waarschijnlijk wel stelt: gaat dit ooit nog over? hoe lang duurt dit nog? etc.
Wanneer je stress hebt kom je in een vecht/vlucht stand. Die vecht/vlucht stand doet meerdere dingen in je lijf: het verhoogd je hartslag, spant je spieren aan, versnelt je ademhaling, maar wat het ook doet is je verteringsgestel stilleggen. Dat is logisch wanneer je het bekijkt vanuit evolutionair standpunt. Als je achtervolgt wordt door een grote beer is het onhandig als je na een paar meter moet vragen om een 'toilet break'. Wanneer je echter voor een langere periode veel of bijna alleen maar van die stressreacties in je lijf hebt kun je je voorstellen dat je darmen daar op termijn onder gaan lijden. Daar bovenop remt stress de nervus vagus waar we het hiervoor over hadden, er is dus minder ruimte voor rust en herstel. Je spijsvertering wordt slechter en dat kan zorgen voor last van je maag, schommelingen in je bloedsuikerspiegel, voedingsstoffen die minder goed worden opgenomen, enzovoorts. Met andere woorden een buik die uit balans is.
Ontstekingsreacties in de hersenen
Wanneer je hersenletsel oploopt ontstaat er een ontstekingsreactie in de hersenen. Dat is logisch want door de klap/val/bloeding gaan er verbindingen en cellen kapot. Die wil je lichaam weer maken en daarom activeert het een ontstekingsreactie. Net als bij een wondje op je hand zorgt het ervoor dat slechte bacteriën/cellen/etc. worden afgevoerd en gaan er allerlei signalen rond in je lichaam om de focus te hebben op het herstel van het wondje op je hand of in dit geval de aangedane verbindingen in de hersenen. Het idee is dat dit na een korte periode verholpen is en het ontstekingsniveau weer teruggaat naar normaal. Wat je echter ziet is dat er zogenaamde laaggradige ontstekingen kunnen ontstaan waarbij het immuunsysteem chronisch geactiveerd wordt. Dit zorgt voor verschillende klachten maar maakt vooral dat je lijf in de hierboven beschreven stress stand blijft staan. Soms is het dus niet de mentale stress die je voelt die voor problemen zorgt, maar is het de stress die binnen je lijf plaatsvind. En in het kader van daar is hij weer: wanneer de nervus vagus gestimuleerd wordt heeft dit een ontstekingsremmende werking. Dat is logisch want dat bevordert de rust en herstel capaciteit van je lichaam, waardoor de stress vermindert. Door middel van onder andere dieet en leefstijl kun je hier invloed op uitoefenen (zie voor een kleine introductie hierop deze blog).
Slechter eten
Door onder andere een vertraagde informatieverwerking, overprikkeling en slechte concentratie zorgt hersenletsel voor veel vermoeidheid. Koken en zorgen dat je gezonde voeding binnen krijgt kan daardoor een hele uitdaging zijn. Alle goede intenties kunnen er zijn maar als je volledig uitgeput bent en niet meer helder kunt nadenken vind ik het knap als je nog een maaltijd kunt verzinnen en maken. Ik weet dat het mij in de afgelopen jaren in elk geval regelmatig niet is gelukt (ondertussen heb ik het ook op vermoeiende dagen meestal goed onder de knie, zie daarvoor deze blog die ik erover schreef).
Daarnaast is hersenletsel (laten we het niet moeilijker maken dan het is) gewoon kut. Af en toe (of met regelmaat) kun je je daardoor behoorlijk verdrietig, boos en/of gestrest voelen. Wat wil je dan? Comfort food! Ik heb vaak gehad dat ik bijvoorbeeld vond dat ik een stuk taart wel verdient had na weer zo'n rotdag of week. Het leven moet toch een beetje leuk blijven? Begrijp me niet verkeerd: dat is absoluut zo! Alleen wanneer het teveel uit balans raakt en je daardoor veel suikers en minder goede voedingsstoffen en weinig vezels binnen krijgt kan dit in combinatie met alle hiervoor beschreven dingen extra bijdragen aan problemen met je darmen. Blijf dus vooral ook jezelf verwennen met lekkers, maar houd de balans in de gaten.
Naast dat vermoeidheid en stress/troost-eten soms roet in het eten gooit, kan het ook zo zijn dat je het gewoon vergeet om te eten. Ik lunchte vaak pas laat omdat ik er pas aan dacht dat ik moest eten als ik bijna omviel van de honger. Ook dat geeft weer een interne stress-trigger voor je lijf en verstoring in de regelmaat van je maaltijden kan je klachten verergeren.
Minder kunnen bewegen
Voor een goede darmwerking is het van groot belang om te bewegen. Het maakt niet uit hoe je beweegt (welke sport je doet) zolang je je hartslag maar omhoog brengt voor ongeveer 30 minuten per dag op de meeste dagen. Dit brengt de darmen namelijk letterlijk in beweging. Maar sporten is niet altijd zo vanzelfsprekends met hersenletsel. Door de vermoeidheid en vaak ook klachten als duizeligheid en balansproblemen is het vaak lastig om aan een dergelijke beweegnorm te komen. Zeker wanneer het letsel nog maar kort geleden is.
Conclusie
Uiteindelijk denk ik dat het altijd een combinatie van meerdere factoren is dat het merendeel van de mensen met hersenletsel last krijgen van hun darmen. En als je de hele rij hierboven ziet dan is het heel logisch dat het vaak een probleem is! Als je het aan een neuroloog zou vragen zou die waarschijnlijk zeggen dat (bijvoorbeeld) een hersenschudding geen darmklachten veroorzaakt. Alleen wanneer je kijkt naar alle factoren waar je mee te maken hebt en dit legt naast oorzaken van darmklachten dan denk ik dat je zeker kunt stellen dat hersenletsel op zijn minst indirect zorgt voor ongemakken met je darmen. De grote vraag is nu natuurlijk wat je er precies tegen kunt doen. Daar ben ik druk mee bezig en zal ik later dieper op ingaan. Wel zijn er al een paar tips die ik je kan geven:
Zorg voor ontspanning; kijk hierbij vooral wat jou ligt. Hou je van mediteren? Go for it! Maar misschien is regelmatig in bad gaan wel veel meer jouw ding. Of gebruik je binaural beats (brainwaves) om te ontspannen. Wat je ook doet, alles wat ontspant heeft een positief effect op de nervus vagus en het werkt ontstekingsremmend dus probeer hier zeker tijd voor te maken.
Probeer voor zover mogelijk iets aan beweging te doen. Thuis wat rustige yoga doen kan een mooie start zijn, zeker omdat dit ook weer voor ontspanning kan zorgen. Ook is wandelen een hele goede. Over tijd kun je dan de afstand en het tempo opvoeren. Kijk ook hier wat bij je past, wat er kan en wat je leuk vindt want dat maakt dat je het beter vol kunt houden.
Probeer op dagen dat je je goed voelt vooruit te koken zodat je gezonde opties hebt klaarliggen op momenten dat het qua energie allemaal even niet meezit.
Vond je dit een interessante blog? Deel deze dan vooral met anderen die er misschien ook wat aan hebben. Vind ik leuk! Volg Fibbe and Food ook op Instagram voor meer tips en een kijkje in mijn leven! Klik hier voor de link naar mijn profiel.
Comments